คำดูถูกไม่สำคัญ ฉันจะทำงานอาร์ตที่ชอบ

    เราได้พูดคุยกับพี่เดือน ลักษมี เอ็นดู Art Director ที่ทำงานในกองโฆษณาเนสกาแฟ, ซีรี่ส์เด็กใหม่ และ Girl don’t cry

“ พอมีคนรู้ว่าเราเข้ามาฝึกงานฝ่ายศิลป์ ก็บอกไปฝึกทำกับข้าวดีกว่ามั้ง ผู้หญิงทำไม่ไหวหรอก ”

นิยามของอาชีพ Art Director 

    Art Director คือ ผู้กำกับศิลป์ ดูงานศิลป์ ของประกอบฉากในการถ่ายทำทุกอย่าง ให้ตรงตามเนื้อหาเรื่อง สื่อความหมายถูกต้องตามวัตถุประสงค์เรื่อง และสวยงาม มีความคิดสร้างสรรค์ ไม่ว่าจะเป็นสี รูปร่าง สามารถสร้างภาพจำหรือทำให้คนดูเข้าใจได้ว่ากำลังดูอะไรอยู่ ไม่ว่าจะเป็นงานในโฆษณา ซีรีส์หรือภาพยนตร์ การเป็น Art Director โฆษณากับซีรีส์ แตกต่างกันเล็กน้อย ซึ่งในการทำโฆษณาต้องทำเป๊ะกว่า เพราะมีลูกค้า อาจจะไม่สนุกเท่าทำซีรีส์ แต่ได้เงินดีกว่า ในทางตรงกันข้ามซีรีส์ก็จะสนุกกว่า อยากทำอะไร ใส่เซตอย่างไรในเข้าก็ทำได้อิสระกว่า แต่ติดที่งบประมาณที่จะน้อยกว่าการทำโฆษณา

มาทำอาชีพ Art Director ได้อย่างไร 

    จุดที่ทำให้สนใจงาน Art Director คือการได้เห็นผลงานเพื่อนที่ได้ไปฝึกงานมาแล้วสนใจมาก แต่พอสมัครไปเขาไม่รับเพราะเป็นผู้หญิง แต่บังเอิญมีพี่ข้างบ้านเป็นฟรีแลนซ์ออฟฟิศนี้พอดี เขาก็พาเข้ามา พอเข้ามาก็ยังโดนดูถูกอยู่ดี “บอกไปฝึกทำกับข้าวดีกว่ามั้ง ผู้หญิงทำไม่ไหวหรอก” จนมีพี่คนหนึ่งพาไปซื้อของ ดูของ แล้วค่อย ๆ เรียนรู้ว่าพร๊อพแบบนี้ให้ความรู้สึกอย่างไร ควรใช้ของแบบไหนในฉากแบบนี้ ได้เรียนรู้จนจบปี 4 ก็ได้เป็น Prop Master(ตำแหน่งหนึ่งในฝ่ายศิลป์) ตั้งแต่ตอนนั้น จนแปดปี และได้ไปสมัครงาน “ผู้ใหญ่ยังไม่ทันเห็นผลงาน แต่เห็นว่าเราเป็นผู้หญิงก็บอกว่าเราขึ้นเป็น Art Director ยาก” อาจพูดได้ว่าเป็นเรื่องของค่านิยมในสมัยพี่เดือน แต่สุดท้ายพี่เดือนก็สามารถกลบคำพูดดูถูกเหล่านั้นได้

ขั้นตอนการทำงาน

     สำหรับน้อง ๆ ที่สนใจงาน Art Director มีตัวอย่างการทำงานจากพี่เดือนมาให้ดู เริ่มจาก 

1. รับบรีฟ ดูสตอรี่บอร์ด : ทำความเข้าใจกับเนื้อเรื่อง ทำความเข้าใจผู้กำกับ 

2. หา Reference : แนะนำว่าให้หา Reference จากภาพยนตร์ เพราะภาพไม่แข็ง จะเข้าใจ เห็นภาพและการสื่อความชัดเจน ต่างจากการหาในอินเตอร์เน็ตภาพนิ่งจะแข็ง ไม่ค่อยนำไปขายเท่าไหร่ 

3. ดู Location : ส่วนใหญ่มักจะใช้บ้าน สถานที่เฉพาะเป็นสถานที่ถ่ายทำ การได้เข้าไปดูก่อนว่าสามารถตั้งกล้องตรงไหนได้บ้าง ระยะไหน จัดเซทอย่างไรได้บ้างก็เป็นเรื่องสำคัญ 

4. ทำ Key Visual : คือการทำภาพออกมาว่าแต่ละเซทจะจัดองค์ประกอบ จัดพร็อพอย่างไรบ้าง ให้สื่อสารเข้าใจระหว่างผู้กำกับ ช่างกล้อง ช่างเทคนิค ถ้าไม่มีการแก้ไขแล้วก้จะทำขั้นตอนต่อไป 

5. เตรียม Props : จัดหาตามที่ตกลงกัน คุยกัน วัดขนาดใช้ได้จริง 

6. จัดสถานที่ถ่ายทำ : เอาพร๊อพที่เตรียมมาจัดวาง หรือจัดทำฉากออกมา 

7. เริ่มถ่ายทำ : ก็ต้องคอยดูแลของประกอบฉากต่าง ๆ ให้เป็นไปตามการถ่ายทำ ถ้ามีการใช้ช่างเฉพาะก็ต้องดูแล เช่น การใช้สลิงโหนตัว เมื่อถ่ายทำเสร็จ 

8. เก็บสถานที่ และส่งคืน Props : เก็บของ พร็อพทั้งหมดให้เรียบร้อย อะไรที่ยืมมาก็เอาไปคืน และหน้าที่ Art Director ก็จบที่ตรงนี้

ทีมงานหลังบ้าน ที่ไม่ได้มีแค่ Art Director 

    การทำงานศิลป์ในสื่อต่าง ๆ นั้นไม่สามารถทำคนเดียวได้ ต้องทำเป็นทีม มาดูกันว่ามีตำแหน่งอะไร และพวกเขาทำอะไรบ้าง 

- Art Director ผู้กำกับศิลป์ ควบคุมงานศิลป์ พร็อพ ทั้งหมด 

- Art Assistant Director ผู้ช่วยผู้กำกับศิลป์ ช่วยเหลือ สนับสนุนการทำงานของผู้กำกับศิลป์ 

- Prop Master ดูแลพร็อพ จัดการตามที่ผู้กำกับศิลป์บอก 

- Runner คนที่คอยวิ่งส่งของ ถือของ ระหว่างเซท และมีแยกย่อยตำแหน่งหน้าที่ลงไปอีก 

    ปัญหาของการเป็น Art Director คือ ทีม ถ้าทีมงานไม่ดีงานจะไม่ดีหมดเลย เพราะเป็นงานที่ทำคนเดียวไม่ได้ จะไม่มีที่ว่าลูกค้าบรีฟไม่ชัดเจน ต้องถามขณะนั้นเลยว่าจะเอาแบบไหน หนึ่ง สอง สาม ถ้าอธิบายไม่เข้าใจก็ต้องแสดงให้ดูเลย อย่างเช่น ฉากรถชน ไฟแตก ควันออก ฝากระโปรงเปิด กระจกแตก ซึ่งสิ่งที่ยากที่สุดของการเป็น Art Director คือการตีโจทย์ให้แตก มองออกมาเป็นภาพ และเข้าใจเรื่อง เข้าใจผู้กำกับ

ทักษะที่ต้องมี

สำหรับพี่เดือน อยากแนะนำน้อง ๆ ว่าถ้าอยากเป็น Art Director ที่ดี ต้องทักษะตามนี้ 

ขยัน : ถ้าไม่ขยันทำงานได้ไม่กี่งานก็ไม่อยากทำแล้ว เพราะงานศิลป์ต้องการความละเอียด 

ใฝ่รู้ : กระตือรือร้นที่จะหาความรู้ ทันยุคทันสมัยเสมอ 

มีความรู้ด้านศิลปะ : ต้องรู้เรื่องศิลปะ จำเป็นมาก ตามกระแสให้ทัน ติดตามข่าวสารในอินเตอร์เน็ต หรือถามจากคนรู้ เซตอย่างไร ถ่ายที่ไหน และเรื่องสีก็สำคัญ ถ้าเลือกไม่ถูกก็จะไม่สวยไปเลย ต้องดูโทนของเรื่องทั้งหมด งานศิลป์ก็ต้องไปด้วยกันด้วย 

จัดการและวางแผนดี : ช่วยเรื่องการวางแผนทั้งแผนงานและจัดการคนได้ เมื่อเป็น Director ควรจะมีทักษะนี้ 

ทำการบ้าน : ทำความเข้าใจเนื้อเรื่องและงานศิลป์ที่ต้องทำให้ไปด้วยกันมากที่สุด

รายได้ของ Art Direction 

สำหรับพี่เดือนได้เริ่มต้น 45,000 จนไปถึงแสนบาท /งาน ใน 1 งานใช้เวลาประมาณ 5 วัน บางทีก็เดือนสองเดือน แต่ละเดือนรับงานอย่างต่ำ 4 งาน

อาชีพนี้ให้อะไรกับชีวิตบ้าง 

    ได้อะไรหลากหลายมาก ไม่ต้องจมกับที่ อยู่นิ่ง ๆ กับหน้าคอม ได้ออกไปท่องเที่ยว ได้ไปเจออะไรเยอะแยะมาก เหมือนได้เรียนรู้อะไรใหม่ ๆ ตลอดเวลา

ฝากถึงคนที่อยากเป็น Art Director 

    เริ่มต้นที่เสพงานศิลป์เยอะ ๆ ดูหนังเยอะ ๆ ให้รู้ว่าสมัยนี้ใช้อะไรบ้าง ต้องเข้าถึงพร็อพต้องใช้ให้มันไม่ผิดยุค นอกจากนี้คือการพูดให้ชัดเจน มั่นใจ เพื่อให้จัดการกับคนได้

ฝากถึงคนที่กำลังค้นหาตัวเอง 

    อยากเป็นอะไรให้ทำเลย เรียนรู้ไปเลย ในเวลาไม่กี่เดือนก็รู้ได้แล้วว่าเราชอบ ใช่ หรือไม่

​สมัยพี่เดือนมีการสบประมาทว่าผู้หญิงไม่สามารถทำอาชีพนี้ได้ แม้ตอนนี้จะไม่เป็นแบบนั้นแล้ว พี่เดือนก็เป็นตัวอย่างหนึ่ง ไม่ว่าจะมีคำพูดดูถูกอะไรก็ตาม หากเป็นสิ่งที่เราชอบ อยากทำ ลงมือทำไปเลย ประสบการณ์ ผลงาน จะแสดงให้คนอื่นเห็นเองว่าเราทำได้ดีแค่ไหน